جایگاه بزه دیدگان و شهود در اسناد و رسیدگی های دیوان کیفری بین المللی

دیوان کیفری بین المللی در راستای اتخاذ رویکردی هماهنگ با تحولات نیمه دوم قرن بیستم در توجه به حقوق بزه دیدگان، جایگاهی را به آنان اعطا نمود که پیش از این نهاد، در هیچ یک از دادگاههای کیفری بین المللی تجربه نگردیده بود. بزه دیدگان بر اساس ماده 68 اساسنامه رم و در تطابق با قواعد مرتبط از آیین دادرسی و ادله، می توانند در فرآیند رسیدگی دیوان، چه به طور شخصی و چه از طریق نماینده حقوقی خود، مشارکت نموده و جبران خسارات خود را خواستار شوند. حق بزه دیدگان بر مشارکت - در صورتی که قضات دیوان آن را مقتضی بدانند - در تمامی مراحل فرآیند رسیدگی، قابل اجرا بوده و حتی این حق در مرحله مقدماتی فرآیند رسیدگی مربوط به مرحله وضعیت، یعنی پیش از آن که متهم معینی شناخته شود، در آراء دیوان به رسمیت شناخته شده است. مقررات موضوعه دیوان درخصوص موضوع مشارکت بزه دیدگان، کلی بوده و این امر در برخی موارد، سبب عدم اتفاق نظر در بین قضات دیوان، در مقام اجرای این حق شده است. در مورد شهود، مقررات موضوعه دیوان، صراحتی در خصوص حق آنان بر محفوظ ماندن هویت خود در برابر متهم ندارد. آرائی که در این زمینه اصدار یافته است، نشان می دهد که در موارد لازم به منظور حفاظت از شهود، عدم افشای هویت آنان در برابر عموم پذیرفته گردیده است و آگاهی متهم از هویت اتهام زنندگان به خود، از حقوق بنیادین وی دانسته شده است. فرآیند آماده سازی شاهد نیز، بر خلاف دادگاه های کیفری بین المللی اختصاصی در دیوان پذیرفته نشده است. لیکن، امکان ارائه شهادت زنده از طریق ارتباط زنده صوتی - تصویری با جلسه دادگاه و نیز، ارائه شهادت از قبل ثبت شده، در دیوان مورد قبول قرار گرفته است.